Ostatni dowódca tarnogórskich ułanów uhonorowany tablicą
22 czerwca 2021 r. | 07:00

Na domu przy ul. Sienkiewicza 1, w którym przed wojną mieszkał płk Czesław Chmielewski, dowódca 3 Pułk Ułanów Śląskich, w sobotę (19.06) odsłonięto tablicę jego imienia. Jej wykonanie wsparł Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, przedstawiciele miasta uczestniczyli w uroczystości odsłonięcia wraz z córką pułkownika Teresą.

Uroczystość, jak i powieszenie tablicy zorganizowali członkowie Ochotniczego Szwadronu 3. Pułku Ułanów Śląskich. Wszystko po to , aby uhonorować ostatniego przed II wojną światową dowódcę 3. Pułku Ułanów Śląskich w Tarnowskich Górach. Chmielewski dowodził nim od marca 1937 roku, w czasie niemieckiej napaści przewodniczył ułanom wchodzącym w skład Krakowskiej Brygady Kawalerii Armii „Kraków”. Walczył z nimi na szlaku bojowym od Tarnowskich Gór na Lubelszczyznę. Ostatni dowódca tarnogórskich ułanów został ciężko ranny w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim.

– Dziękuję z całego serca, nawet nie wiecie, jak mnie to cieszy. Jestem z Tarnowskimi Górami i tym miejscem bardzo związana. Ojciec był wspaniałym człowiekiem. Kochał swoje dzieci, i kochał żołnierzy. Nie wiadomo, kogo bardziej – mówiła z uśmiechem Teresa Niegolewska, córka pułkownika wspominając, jak wymykała się z domu do koszar, stawała pod bramą i prosiła, żeby wpuścić ją do taty. – Ułani traktowali mnie jak członka rodziny- przyznała.

————-

Urodzony w 1897 roku w w majątku Masłowszczyzna w powiecie oszmiańskim Czesław Chmielewski do 1915 roku uczył się w Korpusie Kadetów w Połocku, w tym roku wstąpił do Mikołajewskiej Szkoły Jazdy w Piotrogrodzie. W lutym 1916 roku został skierowany do Legionu Puławskiego, w którym służył do stycznia 1918 roku jako młodszy oficer 2 szwadronu. W pierwszej połowie 1918 roku był dowódcą 6 szwadronu I Korpusu Polskiego w Rosji. Po rozwiązaniu korpusu przyjechał do Warszawy, gdzie w listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Służył w 4 szwadronie 1 pułku Ułanów Krechowieckich, od grudnia tego roku na froncie wojny polsko-ukraińskiej, a w latach 1919 i 1920 na froncie wojny polsko-bolszewickiej. W kwietniu 1920 roku ukończył kurs Oficerskiej Szkoły Jazdy w Grudziądzu. Po powrocie na front dowodził 4 szwadronem 1 pułku ułanów. Szczególnie zasłużył się w czasie bitwy pod Łaszczowem, gdzie przeprowadził szarżę, rozbijając nieprzyjaciela i biorąc do niewoli jeńców. W czasie tej właśnie bitwy został ranny.

W 1922 roku odznaczono go Krzyżem Walecznych jako rotmistrza byłego 1 pułku ułanów I Korpusu Polskiego w Rosji.
Po wojnie pozostał w 1 pułku ułanów, w którym od 1924 roku pełnił funkcję kwatermistrza. W styczniu 1928 roku został przeniesiony do 9 pułku strzelców konnych w Grajewie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Od kwietnia 1930 roku do kwietnia 1937 roku dowodził 13 pułkiem Ułanów Wileńskich, następnie, do września 1939 roku – 3 pułkiem Ułanów Śląskich w Tarnowskich Górach.

W kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził 3 pułkiem ułanów wchodzącym w skład Krakowskiej Brygady Kawalerii Armii „Kraków”. Walczył z Niemcami na szlaku bojowym od Tarnowskich Gór na Lubelszczyznę. Był ciężko ranny w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. Po kolejnej bitwie, 19 września 1939 roku, straciwszy przytomność, pozostał na placu boju. Po odzyskaniu przytomności i po opatrzeniu ran został przewieziony do szpitala w Tomaszowie Lubelskim. Został uznany za inwalidę, w wyniku czego nie dostał się do niewoli.

Po wojnie mieszkał w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie zmarł 1 lipca 1960 roku i tam też został pochowany.


Przypomnijmy: na samym początku 3 Pułk Ułanów Śląskich jako pułk kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej nawiązywał do tradycji 3 pułku ułanów Księstwa Warszawskiego i 3 pułku ułanów Królestwa Kongresowego. Powstał w listopadzie i grudniu 1917 roku w składzie I Korpusu Polskiego.
W czerwcu 1922 roku pułku uczestniczył w przejmowaniu części Górnego Śląska przyznanego po plebiscycie po czym skierowano go do swego pokojowego garnizonu w Tarnowskich Górach (koszary przy ul. Opolskiej), w którym stacjonował do 1939 roku.

W kampanii wrześniowej, 3 września, w związku z ogólnym położeniem całej Armii „Kraków”, tarnogórski pułk rozpoczął odwrót w kierunku Pińczowa. 6 września zajął pozycje obronne między Pińczowem a Buskiem, a następnego dnia w rejonie miejscowości Chotel Czerwony osłaniał kierunek Wiślicy. 8 września przekroczył Wisłę i podjął marsz w kierunku Baranowa, gdzie zajmuje pozycję broniąc przeprawy na Wiśle. Następnie wszedł w skład Grupy Operacyjnej gen. Sadowskiego i 12 września ubezpieczał ją w rejonie Tarnobrzega. 16 września pułk wziął udział w walkach o Tarnogród i nad rzeką Tanwią, by 19 września zostać rozbitym w rejonie miejscowości Rogoźno. 20 września resztki pułku wraz z całą Krakowską Brygadą Kawalerii skapitulowały w lesie koło miejscowości Ulów.

Pułk odtworzony został w 1944 roku, w konspiracji, w ramach Armii Krajowej, w rejonie Miechowa i Częstochowy, jako dywizjon w składzie 106 Dywizji Piechoty AK. Rozwiązanie pułku nastąpiło 19 stycznia 1945 roku w związku z rozkazem o rozwiązaniu Armii Krajowej.
Kolejne odtworzenie 3 pułku Ułanów Śląskich miało miejsce w Bazie 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W dniu 25 lipca 1944 roku dowódca 2 Korpusu Polskiego gen. dyw. W. Anders wydał rozkaz utworzenia “pułku ułanów, jako baonu szturmowego przy 2 Brygadzie Pancernej”.
Na mocy rozkazu organizacyjnego z 3 grudnia 1944 r. ogłoszonego 12 grudnia ustalono, że 3 Pułk Ułanów dotychczas organizowany i szkolony jako zmotoryzowany będzie organizowany jako pancerny i wejdzie w skład 3 Wielkopolskiej Brygady Pancernej.
Pułk nie wziął udziału w działaniach bojowych. 21 czerwca 1946 roku pułk wraz całą 14 Wielkopolską Brygadą Pancerną został przetransportowany do Wielkiej Brytanii. We wrześniu 1948 pułk został rozformowany.